Philips gaf eerder deze maand als prelude op de kwartaalcijfers al een winstwaarschuwing af. Het goede nieuws bij de deze week gepresenteerde definitieve cijfers is dat er nauwelijks nog grote verrassingen zijn. De eerder al neerwaarts bijgestelde omzet- en winstverwachting kwamen uit zoals aangegeven. Waar beleggers wel van zijn geschrokken, is de snel opgelopen schuldenlast.

Jakobs, net negen dagen ceo, kondigde aan vierduizend banen te schrappen, ongeveer vijf procent van het totaal. Er zijn topmannen onder een beter gesternte aan hun nieuwe functie begonnen.

Orderboek blijft goed, operationeel loopt Philips matig
Een belangrijke tegenvaller in het afgelopen kwartaal zat in de ebita-marge (operationele winstmarge vóór amortisatie) die uitkwam op 4,8 procent, terwijl Philips bij de halfjaarcijfers nog zeker het dubbele suggereerde. Volgens Philips lag dat vooral aan de lagere verkoopvolumes. Deze werden veroorzaakt door tekorten aan onderdelen en een lagere vraag uit China en Rusland.

De divisie Connected Care, waar onder andere de gemankeerde slaapapneu-apparaten onder vallen die het bedrijf in een ernstige crisis hebben doen belanden, presteerde matig. Zowel de omzet als nieuw ontvangen bestellingen daalden met dubbelcijferige percentages.

Voor wie toch nog een lichtpuntje in de cijfers zoekt: Philips haalde op groepsniveau meer orders binnen dan de behaalde omzet.

Slaapapneu-affaire
Hoewel de kwartaalresultaten tegenvallen, is de slaapapneu-affaire het échte hoofdpijndossier voor Philips en dat dossier is nog lang niet afgewikkeld. Afgelopen week kwam daar nog een artikel in de NRC bij, dat blootlegde dat een leverancier het bedrijf al in 2016 waarschuwde voor het afbrokkelende schuim in de apparatuur waar de hele affaire om draait.

Het onderdeel Sleep & Respiratory Care produceert de apparaten tegen slaapapneu. In april 2021 waarschuwde Philips voor het eerst voor kwaliteitsproblemen bij deze apparaten. De zogenaamde Dreamstations worden gemaakt door het Philips-onderdeel Respironics. Ze dienen patiënten met een stokkende ademhaling ’s nachts periodiek luchtstoten toe. In die toestellen zit geluiddempend schuim verwerkt, maar dat blijkt te kunnen verpulveren of verbrokkelen. Dat afbrokkelende schuim kan giftig en zelf kankerverwekkend zijn.

Wat misschien nog wel het meeste opviel is dat Jakobs een uitspraak van zijn voorganger Frans van Houten van drie weken geleden niet herhaalde. In de recente buitengewone aandeelhoudersvergadering (30 september) en bij de halfjaarcijfers zei Van Houten nog dat de testresultaten voor enkele geplaagde apparaten “zeer bemoedigend ” zijn. In het derde kwartaalverslag is die geforceerd positieve toon van Van Houten over de nog te verwachten testresultaten geheel verdwenen.

Ontslagen en bezuinigingen
Na klanten en beleggers worden nu ook werknemers getroffen door het gebrek aan daadkracht door de (vorige) top van Philips. Philips wil jaarlijks 300 miljoen euro besparen door afscheid te nemen van 4000 werknemers. Dit is ongeveer 5 procent van het totale personeelsbestand.

De meeste ontslagen vallen in de landen waar Philips ook de meeste werknemers heeft: de VS, Nederland, India, China. Het lijkt daarmee alsof Philips de kaasschaaf toepast, want er is geen divisie die ontkomt aan de bezuinigingsronde. Wel zouden het vooral overheadfuncties zijn die sneuvelen, zo zei Jakobs in de toelichting. Jakobs gaf ook aan dat hij de de productie- en verkoopafdelingen wilde ontzien.

Schulden lopen op
Een relatief nieuw probleem voor Philips is dat het geld in hoog tempo het bedrijf uitstroomt. De operationele kasstroom van Philips was afgelopen kwartaal negatief, terwijl dat in het derde kwartaal van vorig jaar nog positief was. Dat toont aan dat het zorgtechnologieconcern steeds meer moeite heeft geld te verdienen. Zo was in het tweede kwartaal de operationele kasstroom ook al negatief, in het net afgesloten derde kwartaal kwam daar nog een uitstroom van 180 miljoen euro bij.

Voor dit hele jaar verwacht Philips een negatieve vrije kasstroom van 700 miljoen euro. Dat betekent overigens wel dat het medisch technologieconcern in de laatste maanden van het jaar iets van een opleving verwacht. Voor het huidige boekjaar staat de teller van de vrije kasstroom, waaruit bijvoorbeeld dividenden kunnen worden betaald en schuld kan worden afgelost, op een min van 1,2 miljard euro. De prognose van Philips wijst dan op een instroom in de laatste drie maanden van dit jaar van circa een half miljard euro.

De slechte kasstroomontwikkeling noopt Philips ook om bij banken een nieuwe lening van één miljard euro los te peuteren. Extra kredietruimte en contanten moeten worden “veiliggesteld” zo stelt Philips, want de cashpositie holt snel achteruit. Bij de halfjaarcijfers was de kas nog gevuld met 1,26 miljard euro, inmiddels is dat teruggelopen tot 776 miljoen euro. Dat komt deels door investeringen, maar duidelijk is dat de operationele kasstroom inmiddels ook een probleem is.

Overbrugging
Ondanks de hevige tegenvallers zei cfo Abhijit Bhattacharya dat hij zich geen zorgen maakt en hij sprak de verwachting uit dat de kasstroom weer aantrekt. Hij voegde toe dat de nieuwe lening van één miljard euro daarom gezien moet worden als overbrugging voor de moeilijke fase waarin Philips nu zit. Ook streeft de cfo naar eigen zeggen naar “dividendstabiliteit”. Met die uitspraak reageerde hij op de groeiende twijfels onder beleggers en analisten over de houdbaarheid van het dividend.

Tijdelijk of niet, een groeiend probleem is dat geld steeds duurder wordt voor Philips. Waar het aan het begin van dit jaar op de obligatiemarkt nog een opslag van 0,7 procent betaalde bovenop de 8-jaars staatsrente, is dat inmiddels opgelopen naar 2,1 procent. Daarnaast is de staatsrente zelf ook opgelopen. Door de hogere rente kunnen de rentelasten voor Philips op termijn bijna verdubbelen naar een kleine 400 miljoen euro per jaar.

Een belangrijk risico voor beleggers is dat schulden blijven oplopen samen met de rentelasten waardoor het bedrijf in een negatieve spiraal van hogere rentelasten en verslechterde houdbaarheid van de schuld terechtkomt.